Trong những năm qua, được sự quan tâm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước; sự vào cuộc quyết liệt của các Bộ Ngành, nhận thức, ý thức trách nhiệm của các tổ chức cá nhân sản xuất kinh doanh, người tiêu dùng thực phẩm ngày càng được nâng cao. Nhờ vậy, nguồn cung nông sản thực phẩm cho tiêu dùng trong nước không những gia tăng về khối lượng, đa dạng về chủng loại mà còn từng bước được cải thiện về chất lượng, an toàn, truy xuất được nguồn gốc xuất xứ. Các chỉ số đánh giá như tỷ lệ cơ sở sản xuất kinh doanh được chứng nhận đáp ứng hoặc ký cam kết tuân thủ qui định ATTP; tỷ lệ mẫu giám sát đạt yêu cầu ATTP; số cơ sở và diện tích trồng trọt, nuôi trồng thủy sản được chứng nhận VietGAP và tương đương; kim ngạch xuất khẩu 9 tháng 2022, 2021 .... đều gia tăng đáng kể so với năm 2016, năm Quốc hội giám sát tối cao về ATTP: (Tỷ lệ cơ sở sản xuất kinh doanh được chứng nhận đủ điều kiện ATTP tăng từ 90.7% (năm 2016) lên 94,8% (2021) và 99,5% (2022); Tỷ lệ mẫu giám sát đạt yêu cầu ATTP tăng từ 92,4% (2016) lên 96,1% (2021) và 97,6% (2022)...).
Mặc dù chất lượng, ATTP nông lâm thủy sản đã được cải thiện đáng kể nhưng còn chậm, không ổn định, còn khoảng cách với các nước phát triển; tỷ trọng thực phẩm NLTS có khả năng truy xuất, minh bạch nguồn gốc xuất xứ còn thấp dẫn đến chưa đáp ứng yêu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng trong nước cũng như để mở rộng thị trường xuất khẩu. Số lô hàng nông sản, thủy sản xuất khẩu bị nước nhập khẩu trả về; số vụ vi phạm về ATTP, ghi nhãn hàng hóa, truy xuất nguồn gốc phát hiện trong nước đã giảm nhưng vẫn còn gây bức xúc cho người tiêu dùng như các đơn vị truyền thông đã phản ánh trong thời gian gần đây.
Để định hướng các giải pháp khắc phục các tồn tại bất cập, nâng cao chất lượng, an toàn, minh bạch nguồn thực phẩm cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu trong bối cảnh có nhiều biến động, khó khăn, thách thức trong nước và toàn cầu, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã tổ chức Hội nghị toàn quốc “Đảm bảo chất lượng, an toàn và minh bạch nguồn gốc xuất xứ thực phẩm cho người tiêu dùng Việt Nam” với sự tham gia của đông đủ các Bên liên quan như các cấp quản lý; đại diện các ctổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm, các cơ quan nghiên cứu, các Hội, Hiệp hội chuyên ngành, các cơ quan thông tấn báo chí,.. Bộ cũng đã phối hợp với UBND tp. Hồ Chí Minh tổ chức khảo sát 1 số chủ thể tham gia chuỗi giá trị nông sản cung ứng cho tp. Hồ Chí Minh để nắm bắt thêm thông tin trước khi tổ chức Hội nghị.
Sau khi nghe báo cáo từ các cơ quan quản lý trung ương và địa phương; ý kiến đánh giá và đề xuất giải pháp của các đại biểu; phát biểu gợi mở các giải pháp của lãnh đạo tp. Hồ Chí Minh, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT phát biểu định hướng và giải pháp nâng cao chất lượng, an toàn, minh bạch nguồn thực phẩm cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu trong giai đoạn mới như sau:
1. Việt Nam tham gia tích cực vào sáng kiến của Liên hợp quốc về chuyển đổi hệ thống lương thực, thực phẩm trong tình hình mới và thực hiện chương trình hành động xây dựng hệ thống lương thực, thực phẩm trách nhiệm, minh bạch và bền vững
2. Tiếp tục khẳng định các quan điểm, định hướng của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong công tác đảm bảo chất lượng, an toàn và minh bạch thực phẩm:
(1) Chất lượng, ATTP và minh bạch là 3 yêu cầu cốt lõi trong xây dựng hệ thống lương thực, thực phẩm trách nhiệm, minh bạch và bền vững vì sức khoẻ, quyền lợi của người tiêu dùng trong nước và ngoài nước.
(2) Quản lý, kiểm soát chất lượng, an toàn, minh bạch nguồn thực phẩm được thực hiện từ gốc và trong toàn bộ chuỗi giá trị.
(3) Đảm bảo chất lượng, an toàn, minh bạch nguồn thực phẩm cần có sự tham gia của các Bên trong hệ thống lương thực, thực phẩm: trách nhiệm đầu tiên của cơ sở SXKD; của cơ quan quản lý các cấp; các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp (Hội, Hiệp hội…); các cơ quan nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ; hệ thống khuyến nông… cùng tham gia giám sát, hỗ trợ.
3. Các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong thời gian tới
(1) Rà soát, hoàn thiện chính sách, pháp luật; Hài hòa tiêu chuẩn, quy chuẩn với chuẩn mực quốc tế;
(2) Huy động nguồn lực đầu tư nâng cấp hạ tầng sản xuất kinh doanh, logistic;
(3) Tổ chức liên kết sản xuất với tiêu thụ, xây dựng và phát triển chuỗi giá trị;
(4) Thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao công nghệ tiên tiến, ứng dụng chuyển đổi số, phát triển nông nghiệp sinh thái (hữu cơ, tuần hoàn…)
(5) Đổi mới công tác thông tin, truyền thông: Minh bạch, chia sẻ thông tin. Tổ chức các hoạt động phù hợp, đa dạng, đa kênh, đa nền tảng để truyền thông đến người sản xuất, người tiêu dùng, nhà phân phối các mặt hàng nông lâm thuỷ sản,…
(6) Đổi mới đào tạo, tập huấn cho các nhóm đối tượng;
(7) Chuẩn hóa, hiện đại hóa hệ thống giám sát, kiểm tra/thanh tra
4. Các việc Bộ Nông nghiệp và PTNT ưu tiên triển khai ngay
(1) Rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan, nghiên cứu đề nghị điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung, thay thế, bảo đảm tính phù hợp, sát thực với yêu cầu thực tiễn. Các bước, quy trình sản xuất, kinh doanh nông sản và sản phẩm nông nghiệp từng bước được quy phạm hóa. Trước mắt, tổ chức thực hiện trong các hệ thống phân phối lớn, các chợ đầu mối nông lâm thủy sản ở các đô thị lớn.
(2) Xây dựng hướng dẫn kỹ thuật cô đọng, trực quan và tập huấn cho các nhóm đối tượng về cải thiện chất lượng, an toàn và minh bạch chuỗi giá trị ngành hàng
(3) Chuẩn hoá hoạt động giám sát, kiểm tra các cấp độ: Cơ sở SXKD tự giám sát, kiểm tra; khâu sau giám sát, kiểm tra khâu trước; giám sát bởi bên thứ Ba (tổ chức Chính trị xã hội, Hội, Hiệp hội, báo đài…) và giám sát, kiểm tra/thanh tra của cơ quan chức năng
(4) Gia tăng minh bạch, chia sẻ thông tin giữa các Bên; phát triển nhãn hiệu, thương hiệu và truyền thông, quảng bá mở rộng thị trường trong và ngoài nước
(5) Tổ chức ký kết và triển khai ngay các Chương trình, kế hoạch phối hợp giữa các Bên gồm:
- Chương trình phối hợp với Hiệp hội bán lẻ Việt Nam trong đảm bảo chất lượng, an toàn, minh bạch nguồn gốc xuất xứ thực phẩm tiêu dùng trong nước .
- Kế hoạch phối hợp giữa Cục quản lý chất lượng nông lâm sản và thuỷ sản, Dự án ATTP vì sự phát triển do Canada hỗ trợ các đô thị tiêu dùng khối lượng thực phẩm lớn như Thủ đô Hà nội và tp. HCM phát triển chuỗi giá trị thực phẩm chất lượng, an toàn, minh bạch, bền vững./.
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
